mercredi 21 août 2013

«Իրենք հոգևոր հովիվ են, չէ՞, չոբան չեն. իրենց պիտի հովվի պես պահեն»




Ի՞նչ է կատարվում եկեղեցու ներսում: Ինչի՞ արդյունք են ներեկեղեցական խնդիրներն ու տարաձայնությունները: Թեմայի շուրջ զրուցել ենք հուշարձանագետ Սամվել Կարապետյանի հետ:
Պարոն Կարապետյան,  վերջին շրջանում եկեղեցուներսում տեղի են ունենում իրադարձություններ,որոնք կարծես թե հարիր չեն  հոգևոր կառույցին.դրանում առկա ցանկացած  անհամաձայնությունդառնում է   բուռն քննարկման և վիճաբանությանառարկաՈ՞րն էըստ  Ձեզդրա պատճառը։
-Հիմա ես   հետաքրքրված  չեմ, թե այդ կառույցի ներսում ինչ խժդժություններ են կատարվում,  իսկապես հետաքրքրված չեմ, որովհետև այդ կառույցը ազգային չեմ  համարում: Իսկ եթե մի կառույց ինձ համար ազգային չի, ապա դա ինձ չի հուզում: Ինչ ուզում են, թող անեն, թող իրար գլուխ ուտեն: Դրանով իրենք իրենց ավելի են նվաստացնում և  կորցնում ժողովրդի  հարգանքը. առանց այն էլ արդեն հարգանք չունեն: Բայց իրենք հոգևոր հովիվ են, չէ՞, չոբան չեն: Իրենց պիտի հովվի պես պահեն, որ մարդկությունն իրենցից  սովորելու բան ունենա:  Այս  իրավիճակում մեր ազգը մեր հոգևոր հովիվներից երբեք էլ սովորելու բան չի ունեցել: Եթե սովորել էլ է ինչ-որ բան, ապա դա եղել է  դեպի անդունդ, Դեր Զոր գնալու ճանապարհները, որովհետև նրանք միայն դա են հուշել:
-Առաջ Դուք կարծում էիքոր եկեղեցին  հարկավոր է բուժել:
-Այո՛, բայց ես հիմա  արդեն այդպես չեմ կարծում: Այդ կառույցն ի ծնե է հիվանդ, ու ես ժամանակի ընթացքում այն համոզման եմ եկել, որ դա բուժման ենթակա չէ:
-Իսկ ի՞նչ պայքար է այսօր եկեղեցու ներսում՝ աթոռի կռի՞վգաղափարական պայքա՞ր:
-Գաղափարական պայքար չի կարող լինել, քանի որ եկեղեցին  անգաղափար մարդկանց հավաքական կառույց է: Եթե մի կառույց  հանուն ազգի և հանուն հայրենիքի չէ, ապա այդ  կառույցը գաղափարազուրկ է: Իսկ այդ կառույցը, դրա  բազմահազար սևազգեստ անդամները երբևէ չեն առաջնորդվել այդ գաղափարով: Հետևաբար մնում է աթոռի կռիվը, և դա դարերի պատմություն ունի: Վանահայրերի կռիվները դարեր շարունակ եղել են միայն հանուն շահի: Սա այսօրվա պատմություն չի: Թեմերը գյուղեր էին կորցնում և պայքարում էին,  որ մեկը մյուսի գյուղը խլի, որ իր շահույթն ավելի շատ լինի:
-Հաճախ ասվում էոր հայ ազգի համար ծանրագույն ժամանակաշրջաններումերբ չի եղելպետականությունեկեղեցին է կանգնած եղել  ժողովրդի կողքին և առաջնորդել նրան:
-Նա, ով  ասում է այդ խոսքը, կամ պատշաճ  ձևով չի ուսումնասիրել պատմությունը,  կամ հետևել է կեղծ դրույթների, որոնց հեղինակները մեծամասամբ  հենց հոգևորականներն են:  Բայց  իրականում այս կառույցը  չէր հանդուրժում պետություն, և շատ դժվար էր  ունենալ Հայ  Առաքելական Եկեղեցի և միևնույն ժամանակ՝ պետություն, որովհետև եկեղեցին երբեք պետականամետ կառույց չի եղել,  այն պետության  ոտքի տակն է փորել, թագավորի է սպանել՝ թշնամու հետ բանակցելով, օրինակ՝ Պապ թագավորին:  Նա ամեն ինչ արել է, որ մենք  դարերի ընթացքում չունենանք ազգային հասարակություն, ամեն ինչ արել է, որ մենք վարժվենք ստրկաբար ապրելուն:  Անգամ հիմա, երբ անկախ ենք, մենք անընդհատ աջ ու ձախ ենք նայում, որ տեսնենք՝ ռուսը, ամերիկացին կամ չգիտեմ ով իր սապոգը երբ  կդնի մեր գլխին: Այսինքն՝ մենք, ամեն դրվագի մեջ մեր նկարագիրը կորցրած,  արդեն ոչ թե ազզ ենք, այլ ցեղի ենք հավասարվել:
-Իսկ Դուք դրանում միայն եկեղեցո՞ւն եք մեղադրում:
-Նախ և առաջ եկեղեցուն, որովհետև աշխարհի վրա ցանկացած ազգ իր հավատքի և գաղափարաբանության պտուղն է: Մենք մեր լավով ու վատով Հայ Առաքելական Եկեղեցու ցանած սերմերի պտուղներն ենք, նրա տված դաստիարակության  պատճառով է, որ այսքան անդեմ ենք և աննկարագիր:
-Այնուամենայնիվ եկեղեցին ունեցել է այնքան մեծ նշանակություն մեզ համարորկարողացել է մեզ այդպիսին  դաստիարակել:
-Ո՛չ, այդ մեզ համար չէ, որ եկեղեցին ունեցել է այդքան մեծ նշանակություն։ Այն  մեծ նշանակություն է ունեցել մեզ տիրած ազգերի համար:  Մեզ տիրած բոլոր ազգերը հանդուրժել  են եկեղեցու գործունեությունը և նույնիսկ հովանավորել նրան, քանի որ այս կառույցը  եղել է հլու- հնազանդ, հարկահավաք,  ստրկական ծառայություն մատուցող կառույց, որի կարիքն ուներ ցանկացած նվաճող: Նրա միջոցով պիտի ամբողջ երկրի հասույթը հավաքվեր, և դա բոլոր դարերում արել է Հայ Առաքելական Եկեղեցին:
-Այդ դեպքում հիմա ու՞մ  է ծառայում եկեղեցին:
-Եկեղեցին ինքն իրեն է ծառայում.  նախկինում ծառայել է օտարին և  իրեն, բայց ոչ երբեք ազգի շահին, որի ապացույցը  այն բազմաթիվ զանգվածային արտագաղթներն են, որոնց առաջնորդները եղել են բարձրաստիճան հոգևորականներ՝ կաթողիկոսներից մինչև արքեպիսկոպոսներ:
-Իսկ հիմա իշխանությունն, ըստ Ձեզ,  եկեղեցուն թո՞ւյլ է տալիս միայն իր մասին մտածել:
-Մենք չունենք ազգային իշխանություն, որովհետև մեր հասարակությունն էլ ազգային չէ:  Աննկարագիր, ապազգային  հասարակության ծոցից դուրս եկած մարդիկ են նրանք՝ արմատից  կտրված, խորթացած, և այս իշխանությունները չեն կարող նկատել, թե ինչ է այսօր անում եկեղեցին: Այսինքն՝ աշխարհիկ իշխանությունը ի զորու չէ նկատել և համարժեք քայլեր ձեռնարկել,  ազգայնացնել այս կառույցը, քանի որ ինքն էլ դուրս չի եկել ազգային հասարակության ծոցից:
-Այսօր եկեղեցում խմբավորումներ կա՞ն:
-Ես խոսքիս սկզբում ասացի, որ մենք ավելի շատ ցեղի ենք նմանվում, քան ազգի: Այդ  խմբավորումները նույն թայֆաներն են, որոնք հատուկ են  ցեղային հասարակությանը: Մենք ոչ միայն չունենք ազգային հասարակություն, այլ հասել ենք ցեղային մակարդակի, և քանի որ դա  այդպես է, այո՛, կունենանք անհաշիվ կլաններ թե՛ հոգևոր դաշտում, թե՛ աշխարհիկ: Աշխարհիկ դաշտում թայֆայականությունը դրսևորվում է  կուսակցությունների տեսքով,  իսկ հոգևոր  դաշտում՝  տարբեր կրոնների և անգամ միևնույն կրոնի մասնատումների: Այսինքն՝ ազգը իր անողնաշարության, անդեմության պատճառով ոչ միայն հոգևոր կառույցը տրոհել է տարբեր հոսանքների, ճյուղերի, այլ նաև Հայ Առաքելական Եկեղեցու ներսում էլ է գործում ցեղային տրամաբանությունը:
-Այսինքն՝ ազգն արժանի՞ է այսպիսի հոգևորականություն  և այսպիսի իշխանություն ունենալուն։
-Ցավալիորեն արժանի է: Եթե մի ազգ չի կարողացել  հասկանալ, որ ինքը գոյություն ունի շնորհիվ մարդկանց, որոնցից մեկը իր մշակույթը փրկեց, իսկ մյուսը՝ հայրենիքը՝ Կոմիտասն ու Նժդեհը:  Ով ասես, որ չի սրբադասվել, բայց այս երկու անձինք՝ ոչ: Բանակում  Ավետարանի, Աստվածաշնչի ուսմունքը քարոզելու համար սևազգեստ ագռավների են ուղարկում (ինչ-որ  հոգևորականներ են հայտնվել բանակում), որն  արդեն կապիկության է նման: Մենք այս  կառույցի տված ուսմունքի կարիքը չունենք մեր բանակում:  Մենք ունենք Նժդեհի ուսմունքի կարիքը.  այն   արդեն իսկ ազգային Ավետարան է:
Հարցազրույցը՝ Արաքս Մամուլյանի

vendredi 2 août 2013

Ճանապարհորդություն դեպի Հայրենի վայրեր